Nijmegen

De Nijmeegse SP stemde op woensdag 18 juni tegen de plannen voor een warmtenet in Nijmegen. Ondanks de grote beloften over energielastenneutraliteit heeft de SP te veel vraagtekens bij het plan, wat voor 30 jaar geldt. “Eigenlijk moeten we weer terug naar de tekentafel”, zegt fractievoorzitter Yurre Wieken. “Het is goed dat we van het gas af gaan en er minder op de vrije markt wordt geleund, maar dit plan heeft te veel haken en ogen. De gemeente heeft een minderheidsbelang en dus te weinig zeggenschap. Voor een energiecoöporatie – de meest democratische manier om energie in publieke handen te brengen – is maar 10 % van de aandelen gereserveerd.”

In Nijmegen komt het warmtenet in eerste instantie in Dukenburg te liggen. In Lankforst en Zwanenveld zijn huurders al aangesloten op een ‘inloopoplossing’ (paradoxaal genoeg nog op fossiel aardgas) die later over moet gaan tot het warmtenet. De komende 12 jaar wordt het uitgebreid naar huur- en koopwoningen in Aldenhof, Meijhorst, Tolhuis en Malvert. Mogelijk sluiten ook Kerkenbos en De Kamp(Lindenholt) aan. In al deze wijken zal 70% van de huurders akkoord moeten gaan met aansluiting op het warmtenet. Woningeigenaren besluiten individueel of ze meedoen.

Het warmtenet wordt voorzien van warmte van afvalverbrander ARN. Of de ARN op de langere termijn een goede bron blijft is de vraag. Er wordt immers ingezet op minder afval en een circulaire economie. De raad heeft het college daarom gevraagd alternatieven als geothermie en aquathermie te onderzoeken. Maar hierover is momenteel nog niet veel duidelijk, behalve dat het op korte termijn niet rendabel is.

Voor de energielevering en -infrastructuur van het warmtenet worden geen commerciële partijen aangetrokken, maar wordt een publiek warmtebedrijf opgericht. Van energie in publieke handen is de SP natuurlijk groot voorstander. Maar voor de SP betekent dit ook democratisering. Mensen moeten direct zeggenschap krijgen over zo’n energiebedrijf, bijvoorbeeld via een energiecoöperatie. Die komt er, maar krijgt slechts 10 % van de aandelen. De SP stelde in 2023 voor de coöperatie bijna de helft van de aandelen te geven, wat door de gemeenteraad werd weggestemd. De meerderheid van de aandelen komt in handen van Gelders Warmtebedrijf (GWB). Dat is bijna volledig in handen van Firan BV (dochter van Alliander) en het Innovatie- en Energiefonds Gelderland (IEG). Dat zijn publieke bedrijven waarvan overheden aandeelhouder zijn. Wieken: “Maar Firan en IEG leggen geen democratische verantwoording af aan de bevolking via verkiezingen. De gemeente, de enige aandeelhouder waarvoor dat wel geldt, heeft maar 25,5 % van de aandelen. De gemeente heeft nog wel een vetorecht over bepaalde onderwerpen, maar dat hebben de andere aandeelhouders ook. En over het meest belangrijke onderwerp, de tarieven voor gebruikers, geldt dat vetorecht niet. In een echt democratisch warmtebedrijf is er een meerderheid voor de mensen zelf en hun gekozen vertegenwoordigers bij de gemeente. Dat is bij dit warmtebedrijf niet het geval.”

De SP heeft ook vraagtekens bij het bedrijfsplan. Wieken: “Er wordt geschermd met het feit dat Firan maar 7 % rendement maakt, terwijl commerciële partijen 15-20 % hanteren. In Utrecht Overvecht was een rendement van 7 % voor de gemeente echter reden om het plan af te blazen. Dit maakte het plan namelijk duurder dan nodig. Een revolverend fonds vanuit de gemeente, wat zichzelf op termijn terugverdient uit de exploitatie, was goedkoper geweest voor huurders. Als het aan de SP had gelegen, waren we teruggegaan naar de tekentafel om te zorgen voor een écht democratisch warmtebedrijf met de meest voordelige tarieven voor gebruikers. Het is goed dat we verduurzamen en niet meer afhankelijk zijn van commerciële energieaanbieders, maar het Nijmeegse warmtenet is uiteindelijk een gemiste kans.”