Nijmegen

SP-raadslid Maarten Sweep schreef een opiniestuk over WorkFast, vandaag gepubliceerd in De Gelderlander. Het stuk is hieronder te lezen.

Sinds juli 2013 maakt Nijmegen gebruik van de diensten van WorkFast om Nijmeegse bijstandsgerechtigden weer aan een baan te helpen. Het ‘unieke concept WorkFast’ houdt in dat bijstandsgerechtigen in ruil voor hun uitkering 40 uur per week solliciteren. Dat er voor iedere vacature zeven werkzoekenden zijn doet niets af aan deze vaak zinloze en verlammende verplichting.

Nijmegen heeft WorkFast ingehuurd om de ‘werkfitte’ bijstandsgerechtigden zo snel mogelijk aan het werk of uit de uitkering te krijgen. Op zich is dit een loffelijk streven, waar zowel de bijstandsgerechtigde als de samenleving beter van wordt. Het doel heiligt echter niet alle middelen. Diverse andere gemeenten – Zwolle, Rheden en Wijchen – zijn gestopt met WorkFast. De reden: bijstandsgerechtigden vonden de behandeling van WorkFast vaak belastend, kleinerend en zelfs vernederend. Een paar voorbeelden: “Je stinkt, daar zou ik iets aan doen”, “Als ik jou was zou ik plastische chirurgie overwegen”, “Als homo heb je in deze regio toch geen kans op werk, ik zou naar de Randstad verhuizen.” Persoonlijke omstandigheden als lichamelijke ziekte, psychische problemen, mantelzorg of andere verplichtingen konden op weinig begrip rekenen. Dit bleek onder meer uit een onderzoek van SP Zwolle.

Desondanks is Nijmegen in 2013 in zee gegaan met WorkFast. Aanvankelijk moesten bijstandsgerechtigden vijf sollicitatiebrieven per dag versturen. Dit naast de gesprekken met WorkFast, eventuele sollicitatiegesprekken, een steeds te overleggen weekplanning en eventuele andere verplichtingen. Omdat dit niet te handhaven bleek ging men ook in Nijmegen over op 40 uur per week solliciteren. Bij ieder misverstand of vermeend vergrijp wordt direct gedreigd met het korten op de uitkering. Formeel doet WorkFast dit uiteraard niet zelf, maar doet de gemeente dit na melding van WorkFast. In 90 % van de gevallen volgt de gemeente het advies van Workfast op. Slechts bij aantoonbare overmacht of fouten van de gemeente zelf gaat men niet over tot korting. Eén op de vijf WorkFastgangers wordt gekort op hun uitkering. Een aantal mensen kreeg zelfs meerdere sancties. Dit gaat via het principe één maand 10%, twee maanden 20%, 4 maanden 40% en tot slot 8 maanden 80% (in één geval). Hierbij moet men zich realiseren dat een bijstandsuitkering op zich al geen vetpot is (904 euro voor een allenstaande). Met dit soort sancties beroof je mensen in feite van hun laatste vangnet.

De SP in Nijmegen heeft een meldpunt geopend om de lokale ervaringen met WorkFast te onderzoeken. Helaas constateren wij hier hetzelfde soort bejegeningen als in andere gemeenten. “Je stinkt.”, “Je kunt ook stoppen met solliciteren, voor mijn part stop je met ademen.” En ook hier wordt geen rekening gehouden met privéomstandigheden. Het inhuren van een bedrijf met zulke bedenkelijke praktijken in andere steden, dat hier voor eenzelfde benadering kiest, is wat mij betreft niet langer wenselijk.

Een mogelijk argument vóór doorgaan met WorkFast is het vermeende succes. Het succespercentage is echter niet opvallend hoog. De totale uitstroom uit de bijstand is in Nijmegen 40 procent. WorkFast komt met 60 procent. Dit lijkt mooier dan het is: WorkFast richt zich slechts op ‘werkfitte’ bijstandsgerechtigden, terwijl de totale uitstroom uit de bijstand ook de niet werkfitte mensen bevat. WorkFast krijgt alleen de krenten uit de pap. Bovendien komt er door het werk van WorkFast niet één baan extra bij in Nijmegen. Ze zorgen er alleen voor dat de ene bijstandgerechtigde een baan krijgt die een andere kandidaat misloopt.

De gemeente kan niet duidelijk maken hoeveel bijstandsgerechtigden dankzij de WorkFast-methode sneller aan het werk zijn gekomen. Uit de beperkte cijfers die de gemeente verstrekt, is één ding wel duidelijk. WorkFast zorgt voor veel meer sancties en boetes (20% versus 6% gemiddeld) dan voor extra uitstroom naar werk (60% versus 40% gemiddeld). Daarmee is WorkFast vooral een opjaag- en sanctie-instrument, en in veel mindere mate een uitstroom-instrument.

Wij zien graag dat bijstandsgerechtigden naar de arbeidsmarkt geleid worden, maar daarbij is niet alles geoorloofd. Het geld dat in WorkFast wordt gestoken kan veel beter besteed worden aan het creëren van echt werk. Daarom roept de SP de Nijmeegse gemeenteraad op zo snel mogelijk te stoppen met WorkFast en meer werk te maken van échte reïntegratie.

Maarten Sweep is lid van de Nijmeegse gemeenteraad namens de SP