Nijmegen

DE SP IN NIJMEGEN:

EEN HELE GESCHIEDENIS

Op 22 oktober 1972 werd landelijk de SP opgericht, de afdeling Nijmegen was vanaf het begin al een actieve afdeling. Nijmegen kende oorspronkelijk zes lokale afdelingen, die ieder een deel van de stad onder haar hoede had. Dankzij de financiële middelen van een aantal actieve leden werd er al snel een pand aangeschaft (Dominicanenstraat 1). Hier werd één keer in de twee weken vergaderd, ook werd er eenmaal in de twee weken scholing gegeven aan alle leden. De zes lokale afdelingen hadden ieder minimaal twintig actieve leden, in die tijd was je ofwel een actief lid, een sympathisant of wel een tribunelezer. De actieve leden gingen eenmaal per twee weken langs bij de sympathisanten, later werden de sympathisanten en tribunelezers lid van de afdeling, waarbij sommige zich een actievere rol toepaste.

Met de acties van het Milieu Actiecentrum rondom "geen belasting op ontlasting" legde de SP de basis in de wijken. De SP won hiermee veel sympathie van de buurtbewoners en behaalde daarmee in 1974 twee raadszetels. Wieneke Jaspers en Koos van Zomeren waren de eerste Nijmeegse raadsleden. In het begin werden ze nog met de nek aangekeken, er was weinig contact met de anderen op enkele individuele raadsleden na. Aanvankelijk zat de SP ook alleen in de raad om een politiek statement te kunnen maken, en lag het meer in het verlengde van het andere politieke werk van de partij.

In de jaren zeventig waren er een aantal landelijke items waar men lokaal mee aan de slag ging. Een voorbeeld hiervan is de vereniging “Voorkomen is beter” een initiatief van de SP om zich hard te maken voor meer preventie in de gezondheidszorg. “Van mens tot mens” was een comité opricht in 1976 om mensen in deVerenigde Staten via briefkaarten te benaderen over de oorlog in Vietnam.

Maar in Nijmegen werden ook veel lokale acties gehouden. Zoals acties voor verkeersveiligheid in bepaalde wijken. Of de actie tegen de toen nog aan te leggen A73.

In de Wolfskuil legde de SP samen met buurtbewoners een drempel in de wijk aan. De gemeente wilde hier niet aan, terwijl er wel hard werd gereden. Verder zijn er acties gehouden tegen de 6-baks duwvaart op de Waal, wat aanpassingen aan de rivier zou vragen, maar ook kleinere schepen in gevaar zou brengen.

Ook vanuit de Bond voor Huurders en Woningzoekenden werden regelmatig acties gehouden tegen achterstallig onderhoud en tegen huurverhogingen. De SP was ook actief betrokken bij de Zeigelhof-affaire in 1981, waarbij een zitblokkade hardhandig door de marechaussee werd verwijderd, om zo de panden in de Piersonstraat te kunnen ontruimen. Naast verkeersacties, was de SP ook actief voor een beter openbaar vervoer en tegen de bebouwing van Jonkerbosch.

De SP bleef bondgenoot van bewoners in de strijd voor het openhouden van het Goffertbad. Vele malen heeft de sluiting van dit bad de gemoederen in Nijmegen bezig gehouden. In 1989 was Hans van Hooft sr bij de heropening aanwezig (zie bovenstaande foto). Daarna kwam het Goffertbad regelmatig terug op de politieke agenda. Dit totdat in 2002 door een voorstel van de SP werd besloten om het bad 'voor eeuwig' open te houden. In 2006 werd het bad wederom heropend.

Naast de lokale acties bleef de SP landelijke thema's aandragen. In 1991 werd de politiek beheerst door de hervormingen van de WAO. Op een manifestatie van de vakbonden in september 1991 was de SP ook aanwezig om duidelijk te maken waar de partij voor staat: 'Handen af van de WAO'.

In de raad

Pas in 1994 brak de SP in Nijmegen echt door in de gemeenteraad. De SP zat van 1972 tot 1994 met twee zetels in de gemeenteraad. Behalve van 1982 tot 1986. Toen had de SP 3 zetels behaald en zaten Hans van Hooft sr, Wieneke Jaspers en Jules Jansen voor de SP in de gemeenteraad.

Voor de SP was 1994 niet alleen lokaal een belangrijk jaar, ook landelijk kwam eindelijk de doorbraak. Na 20 jaar proberen, werden eindelijk de eerste zetels in de Tweede Kamer behaald. In de jaren negentig bleef de partij aandacht vragen voor de wijken van Nijmegen. De toenmalige colleges kozen steeds voor prestige in plaats van de wijken. Vele miljoenen werden in het centrum gestoken. De SP hield succes en won de verkiezingen van 1998, waardoor de partij 6 zetels in de gemeenteraad haalde. Echter werd na een jaar Groenlinks door de PvdA en het CDA ingeruild voor de VVD. Hoewel er toen al een linkse meerderheid was, ging de PvdA over rechts. In de gemeenteraad ontstond een college met de kleinst mogelijke meerderheid: 20 tegenover 19. Dit college had ook het idee voor de aanleg van een kabeltram.

De SP voerde met succes actie tegen dit onzalige idee. Er werden 1642 handtekeningen opgehaald voor een referendum over de kabeltram. Dit referendum is er nooit gekomen en de plannen voor de kabeltram verdwenen van tafel. De SP wilde geen kabeltram, maar aandacht voor mensen met een ID-baan en knokte voor het behoud van het nul-tarief voor buurtgroepen in de wijkcentra.

Eerste collegedeelname

Ondanks het feit dat de partij niet verder groeide in 2002 werd de SP de derde partij in Nijmegen. De SP kreeg het voor elkaar samen met GroenLinks en PvdA het eerste linkse college van Nederland te vormen. Er werd in het begin door een aantal mensen nog wel sceptisch gekeken of de SP wel bestuurders kon leveren, maar de wethouders Hans van Hooft sr. en Peter Lucassen namen deze twijfels al snel weg. Dit college ging voor prestatie en niet prestige. De wijken stonden centraal in de aanpak. Daarnaast liet de SP zien dat 'links' niet per se een gat in de hand hoeft te hebben. Keer op keer presenteerde Peter Lucassen een sluitende begroting, ondanks de miljoenen aan bezuinigingen die uit Den Haag werden opgelegd.

In 2006 werd de de SP de tweede partij in Nijmegen en werd de deelname aan het linkse college voortgezet. De SP zette zich vanuit het stadsbestuur in voor een socialer en eerlijker Nijmegen. Er werd fors geinvesteerd wijkvoorzieningen, schonere wijken en beter onderhoud aan stoepen, straten en pleinen, maar ook het openbare groen. In alle wijken werd extra aandacht besteed aan de aanleg van speelvoorzieningen. De deelname aan het stadsbestuur weerhield de actieve leden van de SP er niet van om regelmatig wijkonderzoeken uit te voeren en in actie te komen. Zo werd in 2006 de “klachtenweek Sociale Dienst” gehouden, waarin er onderzoek werd gedaan naar het functioneren van de Sociale Dienst. 

Terug in de oppositie: SP in actie

In 2010 kwam een einde aan acht jaar succesvol links beleid. De SP verloor twee van de zeven zetels en belandde in de oppositiebanken. Hierna voerde de SP de oppositie aan in de Nijmeegse gemeenteraad. Buiten het politieke werk in de gemeenteraad kwam de SP meermaals in actie tegen afbraakbeleid van collegepartijen PvdA, GroenLinks en D66. Het stadsbestuur legde de rekening van de crisis steevast neer bij de mensen die het minst konden missen: huurders, ouderen, gehandicapten en mensen zonder goed betaalde baan. Mensen met een modaal inkomen werden kaalgeplukt, terwijl de rijkste 10 procent een forse belastingverlaging kreeg. Een meerderheid van de Nijmeegse bevolking koos voor een sociale stad, maar daar kwam helaas niets van terecht. 

Duizenden steunbetuigingen werden opgehaald tegen de verkoop van Heumensoord, het grootste bosgebied van Nijmegen. De massale steun van de bevolking leverde genoeg handtekeningen op voor het aanvragen van een referendum over de voorgenomen verkoop, maar een meerderheid van de gemeenteraad bleek niet gevoelig voor de wens van de bevolking en stemde het referendumverzoek weg. Ondanks het vele verzet van de SP en de bevolking werd het bos voor een appel en een ei verkocht aan waterleidingbedrijf Vitens.

Ook kwam de SP in actie voor de belangen van vijfhonderd mensen uit de gesubsidieerde arbeid die door het stadsbestuur zonder pardon op straat werden gezet en vroeg de SP aandacht voor het afschaffen van het succesvolle gratis busvervoer voor ouderen. De sluiting van het Goffertbad kon ternauwernood worden voorkomen en de SP mobiliseerde bewoners in actiecomités tegen de kaalslag op de Nijmeegse wijkbibliotheken. De protesten tegen de bezuiniginswoede bleken echter aan dovemansoren gericht en het stadsbestuur doekte meer dan de helft van de wijkbibliotheken op. 

Raadslid Cor van Norel boekte in 2013 groot succes door samen met werkers uit de thuiszorg een massaontslag te voorkomen. In aanloop naar de gemeenteraads-verkiezingen van 2014 voerde de SP actie tegen de enorme verhoging van de huren die de woningcorporaties met goedvinden van de Nijmeegse gemeenteraad doorvoerden. Duizenden handtekeningen werden verzameld om het uitkleden van huurders op de politieke agenda te zetten. 

Grootste partij van Nijmegen

Bij de raadsverkiezingen van 19 maart 2014 maakte de SP in Nijmegen geschiedenis: met 18,7 % van de stemmen werd de SP voor het eerst in veertig jaar de grootste partij van de stad. Acht SP'ers namen na de verkiezingen zitting in de gemeenteraad. Nijmegen is vooralsnog de grootste gemeente waar de SP nummer 1 is geworden. Na de prachtige uitslag werd een college gevormd van SP, GroenLinks, PvdA (tot 2016) en De Nijmeegse Fractie, met gedoogsteun van de Verenigde Senioren Partij (in 2016 toegetreden tot het college). Tegen de landelijke kille trend in heeft deze coalitie gekozen voor een sterk sociaal beleid: zorg voor ouderen en andere kwetsbare groepen blijft gegarandeerd, het ruimhartige minimabeleid wordt in stand gehouden, de cultuurbezuinigingen van het vorige college worden gehalveerd en lokale lasten voor huurders en kleine ondernemers werden verlaagd. Renske Helmer-Englebert en Bert Velthuis werden namens de SP wethouder in het nieuwe college.

Ook als collegepartij liet de SP zich geregeld zien op straat. Zo voerde de SP samen met medewerkers van thuiszorginstelling Vérian actie, toen de dikbetaalde directie met het plan kwam om personeel 25 % te korten op het salaris. Ook was de SP bondgenoot van huurders die last hadden van schimmel, een steeds groter probleem in heel Nederland. Zo trok de SP samen op met huurders van Portaal uit Zwanenveld die het zat waren om aan het lijntje gehouden te worden.

In het college, in de raad én op straat

Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 ging de SP terug van acht naar vijf zetels. Dat was een teleurstelling, maar de SP bleef daarmee wel de derde partij van de stad en trad wederom toe tot het college in een coalitie met GroenLinks en D66. Renske Helmer en Bert Velthuis bleven aan als wethouders. In 2020 legde Helmer-Englebert om gezondheidsredenen het wethouderschap neer. Zij werd opgevolgd door Petra Molenaar.

Ook in deze periode voerde de SP volop actie, bijvoorbeeld in de Dukenburgse wijk Aldenhof waar opeens geen bus meer naar het centrum reed. Na jaren niet aflatende actie werd de centrumverbinding begin 2020 weer hersteld.

Zelfs de coronapandemie weerhield de SP er niet van om in actie te komen: zomer 2020 wemelde het in Nijmegen West van de actieposters tegen de plannen van het college om zonder de buurt te raadplegen betaald parkeren in te voeren. Ook organiseerde de SP online en offline huurders tegen de huurverhoging, die ondanks de gevolgen van de pandemie door leek te gaan. Dankzij acties in het hele land, waaronder ook in Nijmegen, gingen de huren in 2021 voor het eerst sinds jaren niet omhoog.

weer Terug in de oppositie

Op 14, 15 en 16 maart 2022 koos Nijmegen een nieuwe gemeenteraad. Daarbij ging de SP helaas van vijf naar drie zetels. Na de verkiezingen vormden GroenLinks, Stadspartij en D66 een coalitie en kwam de SP na acht jaar weer in de oppositie. Fractievoorzitter Hans van Hooft sprak meteen van een 'coalitie van gemiste kansen' die niets deed tegen de almaar groeiende woningnood in Nijmegen.