Nijmegen

Vlak voor de kerst is de bibliotheek aan de Tweede Oude Heselaan definitief gesloten. Komend jaar gaan in Nijmegen 7 van de 12 bibliotheken dicht. Daarmee bezuinigt het stadsbestuur 6 ton op een bibliotheekbudget van 5,2 miljoen euro. Per gesloten wijkfiliaal wordt omgerekend minder dan 1 ton bespaard. Dat is de koude rekensom.

Maar een bibliotheek is geen koude rekensom en net zomin is het een stoffig magazijn met boeken. Het is een toegangspoort naar een grotere wereld van kennis en taalvaardigheid, literatuur, cultuur en wetenschap. En niet zoals het wereldwijde web een poort naar een chaotische en ongeordende hoop informatie.

De bibliotheek is een van de weinige culturele instellingen waar alle lagen van de bevolking komen. Elke euro besteed aan een bibliotheek is een euro besteed aan cultuur voor jong, oud, arm, rijk, hoog en laag opgeleid. Het is daarom onbegrijpelijk dat zogenaamde cultuurpartijen als PvdA, GroenLinks en D66 nu fors snijden in de bibliotheek. Deze partijen protesteerden terecht fel tegen de landelijke cultuurbezuinigingen. Maar waarom moet onder verantwoordelijkheid van diezelfde partijen de bibliotheek in Nijmegen 6 ton inleveren? Waarom geven die partijen wel ruim 4 ton extra uit aan de schouwburg? En waarom geven die partijen jaarlijks meer dan een ton extra uit aan tijdelijke kunst in de openbare ruimte, zoals het uitkijkkonijn op het Valkhof?

Door het mes te zetten in de bibliotheek zorgt het stadsbestuur er (wellicht onbedoeld) voor dat cultuur steeds meer een elitaire aangelegenheid wordt. Cultuur is in Nijmegen al elitair genoeg. Kijk naar de stadsschouwburg en Lux en je ziet dat ze relatief overbevolkt zijn door mensen met een hoger opleidingsniveau en daarbij vaak een hoger inkomen. Lager opgeleiden met weinig inkomen kom je nauwelijks tegen in deze cultuurbolwerken. Het is dan ook niet vreemd dat 60 procent van de Nederlandse bevolking de landelijke cultuurbezuinigingen steunt. Waar de schouwburg en Lux er niet in slagen brede lagen van de bevolking te bereiken, doet de bibliotheek in Nijmegen dat nog wel. Dat is mede te danken aan de vele wijkfilialen die gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de helft van de bezoekers en twee derde van het totaal aantal uitleningen van de bibliotheek.

Het lijkt haast geen toeval, maar de eerste wijkbibliotheken die sluiten staan in Neerbosch-Oost en aan de Tweede Oude Heselaan. Heel Nijmegen-West zit binnenkort dus zonder bibliotheek. Laten dit nou net de wijken zijn waar de culturele voorhoede ondervertegenwoordigd is. Het zijn juist deze wijken waar het vaak niet vanzelfsprekend is dat kinderen naar de bibliotheek gaan. Terwijl juist dat het belang is van de wijkbibliotheek. De wijkbibliotheek is bij uitstek de toegangspoort naar de grote complexe wereld voor kinderen en de opgroeiende jeugd die van huis uit het lezen niet met de paplepel krijgen ingegoten. Door deze kinderen hun bibliotheek te ontnemen, wordt ze een belangrijke ontwikkelingskans ontnomen. En wat te denken van de minder mobiele ouderen die veelvuldig gebruik maken van de wijkbibliotheek. Ook voor hen wordt de bibliotheek nu onbereikbaar.

Voor hoogopgeleide, goedverdienende ouders met twee auto's voor de deur is een wijkbibliotheek geen bittere noodzaak. Die ouders crossen net zo makkelijk met hun kroost op de achterbank naar het centrum van de stad om samen een duik te nemen in de wereld van literatuur, cultuur en wetenschap. Helaas zijn deze ouders de norm geworden voor het nieuwe bibliotheekbeleid, zeg maar: elitair bibliotheekbeleid.

Wat de culturele voorhoede zich helaas niet realiseert, is dat dit beleid het begin van het einde van de bibliotheek betekent. Waarom zouden mensen met een laag inkomen straks nog langer meebetalen aan een dure bibliotheekvoorziening als die toch alleen maar wordt gebruikt door de hoogopgeleide goedverdienende culturele elite? Waar de bibliotheek nu nog steun heeft onder brede lagen van de bevolking, zal die steun straks rap verdwijnen. En dan zal iedereen zich vertwijfeld afvragen: hoe heeft het zo ver kunnen komen? Dat komt omdat de culturele voorhoede zweeg toen de bibliotheek het volk werd ontnomen. Het is nog niet te laat als iedereen zich realiseert dat deze bezuiniging onnodig, dom en kortzichtig is. Het is nog niet te laat als cultuurminnend Nijmegen niet langer zwijgt, maar opstaat en zegt: onze bieb moet blijven, want de bibliotheek is van ons allemaal en dat willen we zo houden.

Bert Velthuis, gemeenteraadslid SP Nijmegen
Matthias van Hunnik, afdelingsvoorzitter van de SP in Nijmegen

Dit artikel verscheen als opiniestuk in de Nijmegen-editie van de Gelderlander op 05-01-2012